قوانین سخنرانی فی البداهه
انواع سخنرانی بداهه
سخنرانی های بداهه را می توان با توجه به بازه زمانی از پیشنهاد موضوع تا اجرا به دو دسته بداهه گویی بدون زمان و زمان کم تقسیم کرد. در سخنرانی بدون زمان؛ برای آماده کردن محتوا کمتر از ۳۰ ثانیه و در سخنرانی های زمان کم؛ مدت زمانی کمتر از ۳۰ دقیقه وجود دارد. زمانی که شما هیچ فرصت برای آمادگی ندارید(کمتر از ۳۰ ثانیه) و یا زمانی که فرصت کمی دارید ( کمتر ز ۳۰ دقیقه)، آگاهی از قوانین بداهه گویی می تواند ارائه ای تاثیر گذار و بیاد ماندنی از شما در خاطره ها برجای بگذارد. قوانینی که اجرای آن سطح عملکردتان را ارتقاء داده و از شما بداهه گوی حرفه ای می سازد.
بهترین بداهه ها واقعاً بداهه نیستند!
مدتی پیش یکی از دوستانم تعریف می کرد که در یک سمینار سخنرانی سیصد نفره شرکت کرده است. در پایان برنامه، سخنران، زمانی را به پرسش و پاسخ اختصاص داده است و هر فردی که سوال داشته میکروفونی در اختیارش قرار می گرفته تا درخواستش را مطرح کند. دوستم که از پاسخگویی سریع سخنران به سوالات متفاوت فن بیان به شگفت آمده بود،گفت” باورت نمی شود بداهه گویی اش فوق العاده بود و با شوخ طبعی، داستان های جالب و تکنیک های بداهه گویی توانست حضار را به وجد آورد و در پایان همگی برایش کف زدند. او ادامه داد من هیچ وقت نمی توانم بدون آمادگی این قدر خوب به سوالات پاسخ دهم و تحسین مخاطبان را برانگیزم .“
شما تصور می کنید که همه پاسخ ها فی البداهه بوده و شاید باورتان نشود که آن سخنران، صدها کارگاه و سمینار برگزار کرده و حداقل در طول دوره هایش دو بار به این سوالات، جواب داده است. در واقع او جواب های مختلف را امتحان و به تحلیل واکنش های مخاطبان پرداخته و در نهایت جوابی را انتخاب کرده که بهترین واکنش مخاطبان را به دنبال داشته است.
در مصاحبه های تلویزیونی، وقتی از مسئولی مصاحبه می شود به راحتی و با اطمینان جواب سوالات را می دهد و به نظر می رسد فردی مطلع و سخنور است و می تواند به همه سوالات پاسخ دهد. ممکن است آرزو کنید ای کاش می توانستید مانند او فی البداهه صحبت کنید.
جالب است بدانید که سوالات مصاحبه از قبل برای آن مقام مسئول فرستاده شده و آن فرد نه تنها جواب ها را تمرین کرده، بلکه بعضی از سوالات را رد کرده و حاضر نشده به آن ها پاسخ دهد.
کنسرت های موسیقی و تئاتر که زمانی را به اجرای فی البداهه اختصاص می دهند از همین تکنیک استفاده می کنند. معمولا در زمان پایانی این کنسرت ها برای ایجاد هیجان و شور بیشتر سالن، یکی از نوازندگان، در مقابل شرکت کنندگان قرار می گیرد و از آنها می خواهد یک کلمه فی البداهه بگویند. از میان حضار، یک نفر از ته سالن فریاد می زند، مادر، یکی می گوید ساعت، صدایی دیگر ستاره و کلماتی که پشت سرهم از جمعیت شنیده می شود. در این میان دو سه کلمه انتخاب می شود و بعد موسیقی با این چند کلمه اجرا می شود. این موسیقی تازه طراحی شده برای شما لذت بخش است، زمان شنیدن آن بارها و بارها از خلاقیت و هنرنمایی نوازندگان می خندید، لذت می برید و با خودتان می گویید:” چقدر این هنرمندان، خلاق و بااستعدادند، چگونه می توانند بدون آمادگی قبلی این قدر جذاب و مسلط اجرا کنند باشد.”
می دانید این گروه چندین بار با کلمات متفاوت تمرین کرده اند و بخش هایی از آهنگ ها و اجراهای موسیقی بارها تمرین شده و اجرا شده است. و آن چه از دید ما پنهان مانده است در میان جمع تماشاگران، با عده ای هماهنگ شده است و کلماتی که فریاد می کشند از قبل تعیین شده است!!!
شما هر قدر هم در تفکر سریع و بدون آمادگی مهارت داشته باشید بعید است جوابهای بداهه شما به اندازه جواب های از قبل تعیین شده تان خوب از آب درآید.
به خاطر بسپاریم؛ « بهترین بداهه ها، واقعا بداهه نیستند» . تاکید می کنم بهترین سخنرانان بداهه گو، واقعا بداهه نمی گویند. آن ها اکثر اطلاعات را از قبل در ذهن خود آماده کرده و درباره آن صحبت می کنند. به همین دلیل ما باید یاد بگیریم که برای تسلط در بداهه گویی چطور عامل بداهه را پیدا کنیم و قبل از سخنرانی تا حد ممکن آن را حذف نماییم.
شناخت و حذف عامل بداهه
شناخت عامل بداهه یعنی شناسایی موقعیت هایی که ممکن است بدون هماهنگی و اطلاع قبلی به سخنرانی فراخوانده شویم. حذف عامل بداهه یعنی آموختن راهکارهایی که باعث بهبود عملکرد ذهنی و افزایش قدرت پاسخگویی ما شود. چنانچه پیش بینی کنیم در جمع های مختلف کاری ، خانوادگی و دوستانه چه موضوعاتی مطرح می شود و چگونه می توان با آمادگی و اطمینان صحبت کرد، عامل بداهه را حذف کرده ایم.
مارک تواین نویسنده مشهور آمریکایی درباره سخنرانی بداهه می گوید:
« برای من آماده کردن یک سخنرانی بداهه حداقل دو هفته طول می کشد»
راهکارهای حذف عامل بداهه
پیش بینی سوالاتی که از شما پرسیده می شود.
در هر موقعیت که قرار می گیریم احتمال دارد سوالاتی در حیطه شغل، تخصص، تحصیل، علاقمندی ها از ما پرسیده شود، که باید فی البداهه به آن ها پاسخ دهیم. هنر ماست که سوالات احتمالی را پیش بینی کرده و جواب های مناسبی برای آن ها بیابیم. در این شرایط عامل بداهه در کلام ما حذف می شود و ما می توانیم با آگاهی و تسلط صحبت کنیم.
دوره های بداهه گویی که در مدرسه سخنرانی برگزار می شود. ، شرکت کنندگان در جلسه اول از علت حضورشان در کلاس صحبت می کنند و می گویند با گذراندن این مهارت می خواهند به چه هدفی برسند. یکی از سخن آموزان که مدیر مجموعه آموزشی بود، در اولین جلسه گفت معمولا در جلسات ماهانه اولیاء دانش آموزان با دو چالش اساسی مواجه است . نخست در پاسخگویی به سوالات والدین ضعیف است و دیگر این که قدرت متقاعد کردن آن ها برای پرداخت هزینه کلاس های آموزشی فوق العاده را ندارد و هدفش این است که بتواند با حضور در این دوره راه حل مناسبی برای این دو مساله پیدا کند.
بعد از جلسه آموزش حذف عامل بداهه و پیش بینی سوالات بداهه گویی، این فرد اجازه خواست تا زمان کوتاهی در کلاس صحبت کند. به روی استیج رفت و با خوشحالی اعلام کرد تصمیم دارد برای حل این دو مساله و رفع نگرانی و استرس از پاسخ های بداهه، بانک اطلاعاتی ایجاد کند تا قدرت پاسخگویی خود را ارتقاء دهد.
درجلسه پایانی دوره بود که او با خوشحالی اعلام کرد؛ برای آگاهی از سوالات احتمالی والدین، بانک اطلاعاتی جامعی ایجاد کرده، پاسخ های دقیق و کاملی برای آن ها در نظر گرفته و سامانه ای طراحی کرده که والدین بتوانند در طول سال سوالاتشان را مطرح کنند تا در جلسات ماهانه به آن ها پاسخ داده شود. . همچنین برای متقاعد سازی والدین جهت ثبت نام فرزندانشان در کلاس های فوق العاده، اطلاعاتی مربوط به چرایی برگزاری کلاس ها، انتخاب اساتید مجرب، محاسبه هزینه ها و تطبیق آن با نرخ تدریس سایر موسسات، تخفیف هزینه ها و آماری از قبولی شرکت کنندگان سال های پیش در آزمون های کشوری جمع آوری نموده است تا بتواند توجه آن ها را جلب کند و آمار ثبت نامی را بالا ببرد . او با آمادگی کامل و شوق زیاد منتظر برگزاری جلسه ماهانه اولیاء بود.
به خاطر بسپاریم : “آماده نشدن برای هر فعالیتی، آماده شدن برای شکست است“
همراه عزیز؛ در هر حرفه ای هستید لیستی از سوالات مرتبط با شغلتان تهیه کنید. سوالاتی که احتمال دارد در محیط کار از طرف مراجعین، کارفرمایان و یا دوستان پرسیده شود و نیاز است فی البداهه بدان ها پاسخ دهید. اگر حرفه و تخصصتان در یک راستا است، سوالات شما از حیث موضوعی در یک گروه قرار می گیرد. در صورتیکه در دو حوزه متفاوت است، سوالات هم در دو حوزه طرح می شود. به عنوان مثال از یک مدرس فن بیان معمولا پرسیده می شود: چگونه ترس و استرس سخنرانی را از بین ببریم؟ چه راهکارهایی برای تقویت فن بیان وجود دارد؟ از چه منابعی برای تنظیم محتوای سخنرانی استفاده کنیم؟ تحلیل سخنرانی آقای فلانی چیست؟
مثالی دیگر؛ از وزیر امور خارجه کشورمان چه سوالاتی پرسیده می شود؟ معمولا در خصوص روابط با آمریکا و کشورهای دیگر، تحریم، برجام و حمایت از حزب ها و گروه های سیاسی مختلف. با توجه به اینکه حساسیت پاسخگویی به سوالات مطرح شده در مجامع بین المللی زیاد است و فرصتی برای فکر کردن و پیدا کردن گزینه مناسب وجود ندارد. سوالات از قبل با استفاده از منابع مختلف اطلاع رسانی و خبری استخراج می شود، جواب های مختلفی در نظر گرفته می شود و مناسب ترین برای پاسخگویی احتمالی انتخاب می شود.
دقت کنیم که این سوالات قابل پیش بینی است، تعداد زیادی از سوالات ثابت و تکراری هستند مثلا اگر طلافروش باشید این سوالات برای شما تکراری است؟ قیمت طلا در حال حاضر چقدر است؟پیش بینی می کنید تا یک ماه آینده قیمت ها سیر افزایشی داشته باشد یا کاهشی ؟به نظر شما الان برای خرید سکه مناسب است؟
آمادگی شما برای پاسخ به سوالات نشان می دهد همه جوانب را سنجیده و در مهارت و شغل خود حرفه ای هستید.
مهمترین سوال بداهه گویی
پاسخگویی به سوالات پیش فرض مخاطبان قبل از حضور در جلسات، اطلاعات مناسبی در اختیار ما قرارمی دهد که بتوانیم به موقع و در لحظه به سوالات جواب بدهیم. به نظر شما مهمترین سوال سخنرانی بداهه چیست؟
معرفی خودتان ؛ اینکه شما چه کسی هستید و در هر جمعی چگونه خود را معرفی می کنید. مهم ترین بخش بداهه گویی است معارفه شما بر روی قضاوت حضار تاثیر زیادی خواهد گذاشت. موقعیت های مختلف و مخاطبان متفاوت از عوامل تاثیرگذار بر معارفه ما هستند. به یاد داشته باشیم نحوه معرفی ما زمانی که مخاطب گروهی از دانشجویان هستند با زمانی که مدیران یک سازمانند تفاوت دارد. برای هر بداهه گویی لازم است معرفی خاص آن جلسه تنظیم شود. اگر در موقعیتی قرار گرفتید که نمی‌دانستید چگونه باید خود را معرفی کنید، به این فکر کنید که مخاطبان نیاز دارند چه اطلاعاتی درباره شما داشته باشند. از هم اکنون با تصور کردن خود در موقعیت های مختلف، برای پاسخ دادن به اصلی ترین سوال بداهه گویی آماده باشید.
لیستی از سوالات بداهه گویی تهیه نمایید.
همه ما در شرایطی قرار می گیریم که مورد سوال دیگران واقع می شویم. برای آگاهی کامل از سوالات و تهیه لیست محتوایی، لازم است خود را در موقعیت های مختلف و به جای مخاطبان قرار داده و توجه کنیم در این شرایط چه سوالاتی از ما پرسیده می شود.
به عنوان مثال اگر به عنوان یک مدرس در یک سمینار یا همایش اساتید دانشگاهی حضور یافتید از روش های تدریس، منابع کمک درسی، آموزش مجازی، نحوه ارتباط و تعامل با دانشجویان و آخرین آثار و تالیفات علمی از شما سوال پرسیده می شود. چنانچه موقعیت شما تغییر کند و در جمع دانشجویانتان قرار بگیرید غالبا در مورد موضوعی که تدریس می کنید از شما سوال می شود. آن ها کنجکاوند بدانند در امتحان پایان ترم چند نمره برای حضور در کلاس، امتحانات و فعالیت های کلاسی در نظر می گیرید و چند نمره برای امتحان پایان دوره اختصاص می دهید، از این نکته غافل نشوید که ممکن است قصد داشته باشند شما را محک بزنند و سوالات چالش برانگیز بپرسند تا نحوه پاسخ دهی و عکس العمل شما را ببینند و شاید هم بخواهند شما را دست بیندازند و خنده دیگران را برانگیزانند!!! (اگر استاد یا دبیر هستید خودتان را برای شیطنت های احتمالی آماده کنید.)
ممکن است در جلسه خواستگاری، مجلس عروسی و یا مسافرت خارج از کشور قرار بگیرید، در این موقعیت از شما انتظار می رود چه اطلاعاتی داشته باشید.
به یاد داشته باشیم که برخی از سوالات جنبه انتقادی دارند، برای آگاهی از این سوالات باید در فعالیت هایمان بازنگری داشته باشیم نقاط ضعف را شناسایی و خود را برای پاسخ مناسب آماده کنیم.
ممکن است در جلسه یا سمیناری از ما برای سخنرانی بداهه دعوت شود. کسب اطلاع از جلسه به ما کمک می کند متناسب با موضوع سمینار و نوع مخاطبان، معرفی و ارائه ای جذاب و مؤثر داشته باشیم .
داستان آموزنده، خاطره جالب، شعر زیبا، پند سازنده و نقل قول های افراد برجسته تاریخی را در لیست اطلاعات قرار دهیم تا در صورت نیاز به راحتی بدان دسترسی داشته باشیم.
به خاطر داشته باشید لیست محتوای بداهه گویی شامل اطلاعات چهار عنوان اصلی است:
- معرفی خودتان (با توجه به موقعیت های مختلف)
- سوال هایی است که در موقعیت های مختلف از مهارت، شغل، تخصص؛ علاقمندی ها و سرگرمیهای شما پرسیده می شود.
- انتقادهایی که در شرایط مختلف باید پاسخگوی آن ها باشید.
- مطالب جذاب و مفید؛ داستانهای آموزنده، خاطرات جالب، آمارهای جذاب، شعرها، نقل قول ها ، پندها و لطیفه های خنده دار
توجه داشته باشید؛ لیست بداهه گویی شما هیچ گاه بسته نمی شود. هر بار که در موقعیت های جدیدی قرار می گیرید به روزرسانی شده و سوالات جدیدی بدان اضافه می شود
منبع: کتاب بداهه گویی
دیدگاهتان را بنویسید